به گزارش اداره کل روابط عمومی و امور بین الملل صندوق بازنشستگی کشوری، در این مقاله، به بررسی تغییر الگوی سالمندی و راهکارهای نوین برای طراحی یک زندگی پویا و معنادار در دوران پس از بازنشستگی پرداخته می شود.
۱. تغییر الگوی سالمندی: از استراحت محض تا زندگی فعال
مدل سنتی بازنشستگی که در آن فرد پس از سال‌ها کار، به دوره‌ای کامل از استراحت و فراغت وارد می‌شد، دیگر پاسخگوی نیازهای نسل جدید سالمندان نیست. با توجه به افزایش طول عمر، دورۀ بازنشستگی ممکن است به ۲۰ تا ۳۰ سال برسد. این امر ضرورت بازتعریف مفهوم سالمندی و بازنشستگی را بیش از پیش آشکار می‌کند.
بر اساس مطالعات سازمان همکاری اقتصادی و توسعه (OECD)، کشورهایی که به سمت الگوی «سالمندی فعال» حرکت کرده‌اند، نه تنها از فشار بر سیستم‌های بازنشستگی کاسته‌اند، بلکه باعث افزایش رضایت و سلامت سالمندان شده‌اند.
۲. چالش‌های پیشِ رو
چالش اقتصادی: تأمین مالی دورۀ طولانی بازنشستگی یکی از بزرگ‌ترین نگرانی‌هاست. بسیاری از نظام‌های بازنشستگی سنتی در جهان با کسری بودجه مواجه هستند.
چالش سلامتی: با افزایش سن، احتمال بروز بیماری‌های مزمن بیشتر می‌شود. این امر هم بر فرد و هم بر سیستم بهداشت و درمان فشار وارد می‌کند.
چالش معنابخشی: بسیاری از افراد، هویت و معنا را در کار جست‌وجو می‌کنند. خروج ناگهانی از محیط کار می‌تواند منجر به احساس بی‌هدفی و انزوا شود.
۳. راهکارها و مدل‌های نوین
الف) بازنشستگی تدریجی و انعطاف‌پذیر
برخی کشورها مانند سوئد و ژاپن مدل «بازنشستگی تدریجی» را اجرا کرده‌اند که در آن افراد به تدریج از کار تمام‌وقت به پاره‌وقت کوچ می‌کنند. این امر هم به تداوم درآمد کمک می‌کند و هم انطباق روانی با زندگی جدید را تسهیل می‌بخشد.
ب) یادگیری مادام‌العمر و توسعۀ مهارت‌ها
سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) بر اهمیت آموزش در تمام طول عمر تأکید دارد. کسب مهارت‌های جدید می‌تواند به سالمندان کمک کند تا هم در بازار کار باقی بمانند و هم زندگی اجتماعی پویاتری داشته باشند.
ج) مشارکت اجتماعی داوطلبانه
مطالعات نشان می‌دهند که مشارکت در فعالیت‌های داوطلبانه باعث افزایش سلامت روانی و جسمی سالمندان می‌شود.
۴. نقش فناوری در توانمندسازی سالمندان
فناوری‌های دیجیتال می‌توانند به سالمندان کمک کنند تا استقلال خود را حفظ کرده و با جامعه در ارتباط باشند. برنامه‌های مراقبتی سلامت از راو دور، پلتفرم‌های یادگیری آنلاین و شبکه‌های اجتماعی مختص سالمندان نمونه‌هایی از این دست هستند.
نتیجه‌گیری
طولانی‌شدن عمر باید به عنوان یک فرصت برای رشد و تعالی در نظر گرفته شود، نه صرفاً یک چالش. با اتخاذ سیاست‌های مبتنی بر «سالمندی فعال»، سرمایه‌گذاری بر آموزش و فناوری، و تغییر نگرش جامعه نسبت به سالمندی، می‌توانیم جامعه‌ای پویا و برابر برای تمامی سنین بسازیم.
منابع:
World Health Organization (WHO). (2021). Ageing and health.
OECD. (2019). Working Better with Age.
برگردان از: فاطمه اتراکی