شناخت و ارزیابی کاربردهای هنرهای اسلامی ایران(مجموعه سه جلدی)

کتاب حاضر قسمت اول هنرهای اسلامی ایران است که متشکل از نقش ونگارهای سنتی به¬کار رفته در تذهیب و تشعیر و نگارگری است  و در جای خود در دیگر هنرهای وابسته به هنرهای سنتی کاربرد داشته اند. در این کتاب، آثار ارزشمندی در اختیار شما قرار میگیرد که هر یک اثری ماندگار و جاوید در پهن دشت ایران اسلامی است و همۀ آنها با دستان پرتوان و خلاق استادکاران و هنرمندان ادوار مختلف تاریخی از صدر اسلام تا دوران معاصر به تصویر کشیده شده‌اند.

مطالعه این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنید؟

دانشجویان هنر، نگارگران، مذهّبان، استادانی که در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی دروس هنرهای اسلامی را تدریس می نمایند.

• تالیف: علی  اصغر مقتدایی
  
• قطع کتاب: وزیری
  
• تعداد صفحات: 259 صفحه
  
• شابک:9789641401049
  
• ناشر: انتشارات دانشگاه پیام نور
  
• زبان کتاب: فارسی
  
• سال چاپ: اول1394
• ارتباط با نویسنده:aa.moghtadaei@gmail.com

معرفی کتاب

نگارگری ـ واژۀ «نگارگری» که به «نقاشی ایرانی» اطلاق میشود، در طول تاریخ خود از نظر مضمون و ترکیب¬بندی، شیوۀ خاص و ویژه ای را انتخاب و ادامه داده است. از مشخصات آن این است که نقاش ایرانی همواره در اثر خود به مظاهر طبیعت توجه داشته و در کار خود از آن الهام گرفته و هیچگاه به تقلید و نمایش طبیعت و اشیاء در آثار خود نپرداخته است، همچنین در اکثر موارد از تجرید و انتزاع پیروی نموده و اندیشه های خود را بر روی مواد و آثار مختلف و بیشتر به صورت عناصر تزئینی و آرایشی نمودار ساخته است. از دیگر خصوصیات نقاشی ایرانی توجه خاص به ریزه کاری و پُرکاری است، که در مواردی در حد اعجاز انجام شده است. در آثار نقاشان ایرانی همیشه نوعی آرامش، متانت و سادگی مد نظر بوده و در مواردی نیز در پی نمودهای ساده، مفاهیم خاص، پیچیده و گوناگون مورد نظر نقاش بوده است. رنگ آمیزی، هماهنگی و تناسب رنگ، و استفاده از رنگ¬های شاد، خالص، درخشان، شفاف و چشمنواز، یکی از مهمترین خصوصیّات نقاشی ایرانی است. رنگهای آبی، قرمز، زرد و طلایی همواره از رنگهای اصلی و مورد دلخواه نقاشان بوده است. از دیگر ویژگی نقاشی ایرانی، عدم به کارگیری اصول مناظر و مرایا (پرسپکتیو) است که هیچ¬گاه توسط نقاشان ایرانی تا اواسط دورۀ صفویه که هنرمندان ایرانی با مظاهر نقاشی غرب آشنا شدند به کار گرفته نشده است، و عناصر نقش همیشه در یک سطح دو بعدی و بدون عمق و برجستگی و سایه روشن به تصویر درآمده¬اند. قرینه سازی نیز از دیگر ویژگی  برخی از نقاشی های ایرانی است. در بسیاری از نقش ها و نگاره ها، آرایش های متقارن  در همۀ نقاط به شکل ها و طرح ها نسبت به یک محور عمودی یا افقی، همانند و همسان ساخته شده اند. (محمدرضا ریاضی، 1375، 209)

ویژگی های نقاشی مکتب شیراز  استفاده از رنگ در سطوح رنگی تفکیک شده و حضور بسیاری از عناصر و موتیف  های  عصر ساسانی در متن تزئینات، از ویژگی های نقاشی این مکتب است. همین شیوه دو قرن بعد و در مکتب اولیه هرات به گونه ای مسلط در نگارگری ایرانی تبدیل شد. قرینه سازی در نگاره‌های این مکتب به طور قابل ملاحظه‌ای دیده می‌شود، همچنین تضاد رنگی عناصر نگاره و پس زمینه آن، استفاده از ابرهای پیچان، و سادگی در ترکیب ‌بندی‌ها از مهم‌ترین ویژگی‌های دیداری مکتب شیراز است.

سیر تاریخی جلدسازی ـ سابقۀ فن جلدسازی در ایران طولانی بوده و به گذشته دور بر می گردد، که با طی مراحل تجربی به مرتبۀ کمال و سرحد اعجاز رسیده است. در دوران اسلامی، حفظ و نگهداری آیات مقدس قرآن، جلدسازان و صحافان را به ساختن بهترین جلدها واداشته که در زمان تیموریان به اوج کمال و شکوفایی رسید. جلدهای تزئینی به دست آمده از این دوارن می تواند گواه صادقی بر مرتبۀ کمال این فن باشد. هنر جلدسازی برای مدتی اعتبار خود را از دست داد تا اینکه در اواخر دورۀ صفوی باز مورد توجه قرار گرفت و مراحل ترقی را طی نمود. با ورود ماشین های چاپ، مانند هر هنر دیگری راه را بر ابتکارات، ابداعات و ظریف کاری هایی که توسط هنرمندان ساخته و پرداخته می   شد، گرفت. 

انواع روکشهای جلد ـ ساده ترین و قدیمی ترین انواع جلد، جلد چرمی بوده که از پوست حیوانات اهلی مانند گوسفند، گوساله، اسب و ... تهیه می شده است، که آن  را روی چند طبقه کاغذ و یا خمیر کاغذ، مانند مقوای امروزی تهیه کرده، یا روی یک ورقه چوپ نازک می کشیدند و به عنوان جلد کتاب به کار می بردند. این نوع جلدها در ابتدا ساده و با رنگ های محدود و طبیعی قهوه ای، سیاه و زرد بوده و از هیچ نقش و تزئینی روی آن استفاده نمی کردند. انواع روکش هایی که در قدیم برای جلد مورد استفاده قرار می¬گرفت، می توان به موارد زیر اشاره کرد:

تیماج ـ چرمی است رنگین و خوش بو که از پوست بز به دست می آید و آن را «پرانداخ»، «ساختیان»، «کورکانی» و «کوزکانی» هم گفته اند. 

میشَن ـ پوست میش دباغی شده است.

ساغری ـ چرم کره الاغ، که دارای دانه¬های برجسته و لطیف است.

شِبرو ـ پوست نازک گوساله است.

چرم خام و پخته ـ به نوعی از چرم گویند که  بخشی از آن رنگ می¬شود و قسمتی ساده ¬می¬ماند.

بلغار ـ پوست ضخیمی است خوشبو و مواج، که بدون مقوا و آستر برای بعضی جلدها ساخته می-شود.

همچنین جلدهایی وجود دارد که روکش آن ها از پارچه های مخمل، ابریشمی، نخی، قلمکار، پشمی، اطلسی، زری و ... استفاده می شود. در چنین جلدهایی اصولاً مقوا به کار نمی رود، و پارچه تمام سطح جلد را نمی پوشاند. مثلاً اگر روی جلد «ترمه» یا «زر» باشد آن را در قاب مانندی از تیماج جای داده، و آستر آن نیز معمولاًٌ از جنس تیماج است. 

   درباره بازنشسته اهل قلم

علی اصغر مقتدایی

متولد ۴ تیر ۱۳۳۴

بازنشسته دانشگاه فرهنگیان

مدرس دانشگاه­های هنر تهران و شیراز ، استاد انجمن خوشنویسان

محقق و پژوهشگر

مؤلف برتر کتب درسی هنر کشور دانشگاه پیام نور با ۱۱ تألیف دانشگاهی (۱۳۹۳)

مقام اول کشوری مسابقات خوشنویسی

۳۰ دوره داور ملی خوشنویسی در جشنواره­ های فرهنگی هنری دانشجویان کشور

کارشناس نسخ خطی و قطعات خوشنویسی قدما

 کارنامه علمی و فرهنگی علی اصغر مقتدایی

کتابهای منتشر شده

دوست عزیز! کتاب_باز فروشگاه نیست و هدف آن معرفی بازنشستگان اهل قلم و کتابهای ایشان است.صندوق بازنشستگی کشوری در زمینه خرید و فروش کتاب هیچگونه فعالیتی ندارد. 

فایل راهنمای ارسال آثار